Ay: Mart 2024

In today’s rapidly evolving digital landscape, libraries are at the forefront of innovation embracing cutting-edge technologies to enhance their services and provide unparalleled access to information. AI technology making waves in the library community is large language models (LLMs), which are revolutionizing the way libraries interact with their users and shaping their collections.

At the heart of this revolution are AI platforms, HAVELSAN is the flagship of the LLMs alongside large vision and audio models to create comprehensive artificial intelligence platforms tailored specifically for governmental institutions. AI platforms, recently launched product MAIN by HAVELSAN, leverage the power of advanced natural language processing to analyze vast amounts of textual data, and enabling institutions and corporations to automate repetitive tasks, enhance search capabilities, and generate personalized recommendations for users.

One of the most significant advantages of incorporating LLMs into library services is the ability to provide more inclusive and accessible resources. By harnessing the capabilities of these models, libraries can offer multilingual support, facilitate communication with non-native speakers and assistive technologies for disabilities. This level of inclusivity not only expands the reach of libraries but also strengthens their role as community hubs for knowledge and learning.

LLMs enable libraries to stay ahead of the curve in terms of information organization and retrieval. Text-based models can categorize and label resources with unprecedented accuracy, enable to discover relevant materials and navigate complex subjects thanks to advanced text analysis and semantic search understanding techniques. Additionally, LLM-powered chatbots and virtual assistants can provide instant assistance to end-users by answering queries, recommending resources, and guiding research processes with referenced contents.

Large language models offer libraries the opportunity to engage with their communities in innovative ways. By analyzing user interactions and feedback, artificial intelligence platforms can identify trends, preferences, and emerging topics of interest, allowing libraries to expand their services and collections. Whether through interactive virtual exhibits, curated reading lists, or immersive storytelling experiences, LLMs empower libraries to create dynamic and engaging environments that illustrate with patrons of all ages and backgrounds.

However, with great power comes great responsibility, and it’s essential for libraries to approach the integration of LLMs with careful consideration for privacy, ethics, and equity. Safeguarding personal data, mitigating biases in AI algorithms, and ensuring equal access to technology are required to be addressed upholding the values of intellectual freedom and social justice that lie at the core of librarianship.

In conclusion, the utilization of large language models and innovative libraries holds extensive potential to redefine the way for accessing, interacting, and understanding information in the digital age. By harnessing the power of artificial intelligence, libraries can empower patrons, foster lifelong learning, and strengthen communities, paving the way for a future where knowledge truly knows no bounds.

Günümüzde teknolojinin hızlı ilerleyişiyle birlikte yapay zekâ, hayatımızın her alanında etkili bir şekilde kendini göstermeye başladı. Ancak, yapay zekanın kültür ve sanatla ilişkisi genellikle gözden kaçırılan bir konudur. Bu yazıda, yapay zekanın kültür ve sanatı nasıl etkilediğini ve bu ilişkinin gelecekte nasıl şekillenebileceğini inceleyeceğiz.

Yapay zekâ, kültür ve sanat dünyasında birçok farklı şekilde kendini göstermektedir. Örneğin, sanat eserlerinin analizi ve sınıflandırılması için kullanılan yapay zekâ algoritmaları, sanat tarihçilerine ve müzecilere büyük ölçüde yardımcı olmaktadır. Ayrıca, yapay zekâ tabanlı yazılımlar, müzik ve edebiyat alanında üretici süreçleri desteklemek için kullanılmaktadır. Örneğin, şairlik yapan yapay zekâ programları şiirler üretebilir ve müzik yapay zekâsı besteler oluşturabilir.

Ancak, yapay zekanın kültür ve sanatla ilişkisi sadece üretici süreçleri desteklemekle kalmaz, aynı zamanda sanat eserlerinin ve kültürel içeriğin daha geniş kitlelere erişimini de sağlar. Sanat ve kültür, yapay zekâ aracılığıyla dijital platformlarda daha kolay erişilebilir hale gelir ve böylece insanlar farklı kültürleri ve sanat eserlerini keşfetme fırsatına sahip olurlar.

Gelecekte, yapay zekâ ile kültür ve sanat arasındaki ilişki daha da derinleşecektir. Özellikle, sanat eserlerinin yapay zekâ tarafından üretilmesi konusu tartışılmaya devam edecektir. Bazıları, yapay zekâ tarafından üretilen eserlerin gerçek sanat eserleri olarak kabul edilemeyeceğini savunurken, diğerleri bu eserlerin sanatsal değeri olduğunu iddia eder. Bu tartışma, sanatın tanımı ve insan yaratıcılığının doğası üzerine derin düşüncelere yol açmaktadır.

Sonuç olarak, yapay zekâ kültür ve sanatla yakından ilişkilidir ve bu ilişki gün geçtikçe daha da önem kazanmaktadır. Yapay zekâ, sanat ve kültür alanında yenilikçi fırsatlar sunarken, aynı zamanda insanlığın sanatın ve kültürün değerini anlama ve koruma görevini de sürdürmektedir. Bu nedenle, yapay zekanın kültür ve sanatla ilişkisi üzerine yapılan çalışmaların ve tartışmaların devam etmesi önemlidir.

Yapay zekâ (YZ), erişilebilirliği, verimliliği ve kaliteyi artırmak amacıyla kamu hizmetlerinin çeşitli alanlarında giderek daha fazla kullanılmaya başlanmıştır. Bu kullanım, vatandaşlar için daha etkili sonuçlara ve kamusal hizmetlerden daha fazla memnuniyete olanak sağlayacak projeksiyon sunmaktadır.

Yapay zekânın kamu hizmetlerinde uygulanma alanlarından bazıları; tahminsel analitik, sağlık hizmetleri, trafik yönetimi, kamu güvenliği ve acil durum müdahaleleri, sosyal hizmetler, idari işlerin otomasyonu, eğitim ve sohbet robotları ile sanal asistanlar şeklinde gerçekleşmektedir.

Bu uygulama alanları içerisinden sohbet robotları (Chatbot) ve sanal asistanlar; diğer tüm çalışmalarla birlikte ele alınabilecek bir içerik yelpazesi sunmaktadır. Kamu kurumları; vatandaşların sorularını yanıtlamak, hizmetler hakkında bilgi sağlamak, formlar doldurmak veya randevular planlamak gibi rutin görevlere yardımcı olmak amacıyla yapay zekâ destekli chatbotlar ve sanal asistanlar kullanabilmektedir. Yapay zekâ destekli bu sistemler, zaman ve konum kısıtı olmaksızın çalışarak erişilebilirliği artırmakta ve insan gücü üzerindeki iş yükünü azaltmaktadır. Kamu hizmet sağlayıcıları üzerindeki iş gücüne katkı sağlanması yanında, vatandaşlar için de hızlı ve etkili hizmet alınabilmesi adına önemli katkılar elde edilebileceği düşünülmektedir.

Toplumun tüm kesimlerine eşit ve ücretsiz bilgi hizmeti sağlayarak kültürel, entelektüel gelişime katkı sağlamayı amaçlayan bilgi merkezleri olan kütüphanelerin de sosyal faydalarını daha etkili sunabilmek için yenilikçi teknolojik enstrümanları kullanmaları kaçınılmaz görülmektedir. Okuryazarlık, bilgi aktarımı, bilgiye erişim, eğitim ve öğrenme destekleri, kültürel mirasın aktarımı ve sürekli öğrenme gibi önemli toplumsal etkilere sahip olan kütüphaneler, YZ teknolojilerini kullanarak hizmetlerini ve kullanıcı deneyimlerini iyileştirebilmektedir.

Kütüphanelerde YZ destekli chatbot kullanımını, referans yardımı, yenileme ve rezervasyon, katalog tarama, oryantasyon ve geribildirim gibi hizmet alanlarında gerçekleştirebilmek mümkündür. Bu hizmetlere ilişkin küresel ölçekte başarılı uygulama örnekleri bulunmaktadır. Örneğin Singapur Milli Kütüphanesi ‘VAL’ (Sanal Kütüphaneci) isimli bir chatbot ile kütüphane dermesine ilişkin bilgiler sunmakta ve hizmetlere yönelik soruları yanıtlamaktadır. Oklahoma Üniversitesi Kütüphanesi,  kullanıcılarına ‘Bizzy’ adlı bir chatbot ile kütüphane ve öğrenme laboratuvarının kapalı olduğu zamanlarda ve personelin uygun olmadığı anlarda sohbet sorularının yanıtlanması gibi olanaklar sağlamaktadır. Bir diğer chatbot uygulaması ise, Saint José Eyalet Üniversitesi Kütüphanesi tarafından gerçekleştirilen ‘Kingbot AI Chatbot’ (Dr. Martin Luther King Kütüphanesi) ile sunulan hizmettir. Bu uygulama ile kullanıcıların tarama yapma, ödünç alma konularında yardım alma ve hizmetlere yönelik sorulara yanıt bulma gibi gereksinimleri karşılanmaktadır.

Bilgi merkezlerinde mevcut durumda kullanılan çeşitli başarılı uygulama örnekleri yanında, chatbot kullanımına yönelik literatür çalışmalarının da son yıllarda artmakta olduğunu görebilmek mümkündür. Bu durumun, chatbotlara ilişkin artan eğilimin göstergesi olarak da ele alınabileceği düşünülmektedir.

YZ asistanlarının kullanım yoğunluğu, Türkiye’de ve dünyadaki tüm sektörel aktivitelerde hızla artmaya devam etmektedir. Kütüphanelerde de sosyal faydaları daha etkin biçimde sunabilme perspektifiyle, sanal sohbet asistanlarının yaygınlığının önümüzdeki süreçte artacağı düşünülmektedir. Bu sanal yardımcılar; kullanıcıların temel danışma sorularının yanıtlanması, günün her saatinde erişilebilirliği, kütüphanenin basılı ve elektronik kaynaklarında tarama yapabilmesine yardımcı olması, bilgilendirme ve hatırlatma yapılabilmesi, kullanıcılardan hizmet bildirimleri alınabilmesi gibi çeşitli hizmetlerin optimize edilmesi ve kullanıcı dostu bir hizmet sağlanabilmesi potansiyeline sahiptir.

Kütüphanelerde YZ destekli uygulamaların kullanımı, etkililik potansiyeli yanında bir dizi endişeler de barındırmaktadır. Bu endişeler; güvenlik riskleri, veri mahremiyeti, kişisel bilgilerin korunması, etik ve hukuki sorunlar,  isabetli erişim sonuçları gibi bazı parametrelerle dikkate alınmalıdır. Kullanıcıların güvenini artırabilecek önlem ve çözümlerle, söz edilen parametreleri endişe olmaktan uzaklaştıracak şekilde hizmetlere yansıtabilmek gerekmektedir.

Bu bağlamda, chatbotlar gibi yapay zekâ teknolojilerinin etik ve gizlilik kaygılarını da gündeme alarak sorumlu bir şekilde konumlandırılması ve kullanılmasını sağlamak, bilgi hizmetlerinde yakın geleceğin önemli hizmet paradigmalarından birisi olarak görülmektedir. Kullanıma yönelik potansiyel tehdit ve endişelerin dikkate alınarak teknolojik alt yapıların oluşturulması hem kaçınılmaz görülmekte hem de kütüphanelerin misyonunda yer alan toplumsal faydalara değer katacak araçlar olarak değerlendirilmektedir.

Qulto® is the essence of our two-decades expertise gained in the field of cultural heritage and knowledge management IT. We unify our cultural and science related software, hardware and content solutions (named as ‘cultware’) under this brand, which together make up a coherent whole.

We have established a cooperation with SAYISAL GRAFIK company at the ANKOS 2017 conference. At the event we decided to create an e-resource platform for academic libraries in Turkey, which was later implemented as Sayisal Kitap. In 2022 we succeeded to renew and further extend the offerings of the platform which is now available in the most renowned libraries in the country. From the Qulto point of view this cooperation is very successful, we are envisioning more mutual cooperation to start.

In the past few years we have developed a whole ecosystem of software (proprietary Qulto and open-source software) that is designed to assist digital humanities and research processes alike. The Qulto Research Infrastructure is a distributed and virtual, domain-independent research infrastructure that provides essential support for the digitization, storage, organization, retrieval, publication, reuse, and search for relevant sources and plagiarism of higher education and research content.

The platform has been created by connecting the Qulto research infrastructures, developed with the professional assistance of the Department of Digital Humanities at Eötvös Loránd University Faculty of Humanities, Budapest, with the support of the National Laboratory of Digital Heritage, and deeply embedded in the Hungarian national scientific space.

The above consortium has created a hardware and software infrastructure for the artificial intelligence-based processing, research, education and publication of national cultural heritage using proprietary language processing applications.

The QULTO and DH-LAB integrated research infrastructure provides the following tools:

Workflow tools

• metadata management – Qulto Library
• digitization framework (machine learning assisted OCR, proofreading, DRM) – Qulto Digitize
• optional digital file manager, repository and data repository (InvenioRDM, DSPACE, EPrints, OMEKA, etc.) – Qulto Repo
• source and plagiarism finder, text analyzation software – Qulto SimilR
• semantic knowledge base, Wikifier-based semantic web building based on metadata
• TEI XML visualization (e.g. by displaying annotations and other data)
• PDF annotator
• discovery/search – Qulto Discovery

Publishing tools

• thesis manager (Qulto EasyThesis)
• e-learning, e-publishing (Qulto ePublisher)
• editorial system (OJS)

Data management tools

• data visualization (Qulto Stat)
• data and content aggregator

Contact:

János Pancza

portfolio manager

sales@qulto.eu

+36-20/992-6467

qulto.eu

 Infrastructure supporting workflows of academic institutions

Resim : Théâtre D’opéra Spatial — Jason M. Allen

Tarih boyunca yazı ve kitap, insan kültürünün gelişiminde merkezi bir rol oynamıştır. İlk kil tabletlerin keşfinden başlayarak, Asya’nın bambu parşömenlerine ve Orta Çağ Avrupa’sının el yazması kitaplarına kadar uzanan bu serüven, bilgi ve hikayelerin aktarımının toplumları nasıl şekillendirdiğinin bir göstergesidir. Yapay zeka çağında ise, kültürel mirasımız ve bilgiye erişimimiz, dijital arşivler ve AI destekli analizlerle yeniden tanımlanmaktadır. Bu bağlamda, yazının ve kitabın evrimi, kültürel anlam ve değerlerin nasıl korunup geliştirilebileceğini ve yapay zekanın bu süreçte nasıl bir katkı sağlayabileceğini daha geniş bir perspektifle evrimsel bir gelişim modeli olarak sorgulamamızı gerektirmektedir. Dilin gelişimi ve teknolojinin rolü de bu evrimsel sürecin önemli bir parçasıdır.

İlk insan topluluklarının basit işaret ve seslerden karmaşık dillere ve yazı sistemlerine geçişi, kültürel ve bilişsel evrimimizin temel taşlarından biridir. Günümüzde yapay zeka ve dil işleme teknolojileri, bu sürecin modern devamı niteliğindedir. Doğal dil işleme (NLP) teknolojileri sayesinde, makineler insan diliyle etkileşime girebilmekte, bu dilin anlamını çözebilmekte ve hatta dil üretebilmektedir. Bu, dil ve iletişimin sınırlarını genişletirken, Prometheus’un ateşinin modern bir yansıması gibi, etik ve toplumsal zorlukları da beraberinde getirmektedir. Antik çağlardaki ilk yazılı belgelerden, Orta Çağ’daki el yazması kitaplara ve bugünün dijital metinlerine kadar, yazı teknolojileri dilin korunması, aktarılması ve geliştirilmesinde kritik bir rol oynamıştır. Günümüzde, yapay zeka tarafından desteklenen çeviri araçları, dil engellerini aşmamıza yardımcı olurken, sesli asistanlar ve sohbet robotları (chatbots), insanlarla makineler arasındaki doğal dil etkileşimlerini kolaylaştırıyor. Bu teknolojik ilerlemeler, dilin sadece bir iletişim aracı olmanın ötesinde, kültürel ve bilişsel bir araç olarak da önemini vurgular. Yapay zeka destekli dil modelleri, dilin nasıl öğrenildiğini, işlendiğini ve üretildiğini anlamamızda yeni yollar açarken, aynı zamanda dilin gelecekteki evrimine de ışık tutuyor.

Yapay zeka ve dil işleme teknolojileri, dilin ve kültürel mirasın korunması ve erişilebilirliği konusunda da benzersiz fırsatlar sunuyor. Örneğin, nesli tükenmekte olan dillerin canlandırılması ve korunması için yapay zeka destekli araçlar geliştirilebilir. Ayrıca, dijital arşivler ve yapay zeka analizleri, tarihi metinlerin ve kültürel eserlerin daha geniş bir kitleye ulaştırılmasını ve anlaşılmasını sağlayabilir.

Ağaç, mitolojiden doğa bilimlerine ve yapay zekaya kadar çeşitli disiplinlerde güçlü bir sembol olarak karşımıza çıkar. Türk kültüründe, Kâşgarlı Mahmud’un eserlerinde “yığaç” kelimesi ile temsil edilen ve bir fersahlık mesafeyi ifade eden ağaç, fiziksel dünyanın ötesinde kültürel ve sembolik boyutlara ulaşır. Bu çok katmanlı simge, yaşam ve bilginin kaynağı olarak, teknoloji ile doğa arasındaki ilişkiyi yeniden değerlendirmemiz için bize bir metafor sunar. Ağaç metaforu, yapay zeka alanındaki karar ağaçları modeli ile birlikte ele alındığında, doğal ve teknolojik dünyalar arasındaki derin bağları ortaya koyar. Karar ağaçları, veri desenlerini tanımlayarak ve tahminler yaparak, karmaşık kararları basitleştiren bir yapay zeka yöntemidir. Bu model, doğanın karmaşık sistemlerini anlamamızı kolaylaştıran ağaç metaforu ile benzer bir işlev görür, böylece doğa ile teknolojinin entegre bir anlayışını sağlar.

Bu paralellik, yapay zekanın, dil ve kültürün evrimiyle nasıl iç içe geçtiğini ve insan zekâsının bir uzantısı olarak nasıl geliştiğini gözler önüne sermektedir. Yapay zeka, insan zekâsının ve kültürel mirasın bir yansıması olarak, dilin ve kültürel anlatıların analizi ve işlenmesi alanında devrim yaratmaktadır. Bu, dil ve kültürün evriminin sadece insan deneyiminin bir parçası olmadığını, aynı zamanda teknolojik gelişmelerin de bu evrime katkıda bulunduğunu ve ondan beslendiğini ispatlar.

Doğada ağaçlar nasıl birbiriyle ve çevreleriyle etkileşim içinde büyüyüp gelişiyorsa, yapay zeka sistemleri de benzer şekilde insan zekâsı ve kültürel değerlerle uyum içinde entegre olarak gelişme eğilimindedir.  Bu durum, yapay zekanın sadece insan eliyle yaratılan bir araç olmadığını, aynı zamanda insan zekâsının, dilinin ve kültürünün doğal bir uzantısı olduğunu gösterir. Yapay zeka, dil ve kültürün evriminde yeni bir aşama temsil ederken, ağaç metaforu bu sürekliliğin ve entegrasyonun sembolü olarak kalmaya devam edecektir. Bu şekilde, ağaç metaforunun zengin katmanları aracılığıyla, yapay zekanın, dil ve kültürün evriminin bir sonucu olduğunu ve bu süreçte önemli bir rol oynadığını görmekteyiz. Dilden kültüre, mitolojiden doğaya, oradan yapay zekaya uzanan yolculuk, teknolojinin insanlık tarihiyle nasıl iç içe geçerek evrildiğini ve kültürel anlatıların nasıl yeni form ve ifadelerle hayat  bulduğunu aydınlatır.

Teknoloji ve kütüphanecilik alanında da iç içe geçmiş bu durum, AI’nin kütüphaneleri nasıl dönüştürdüğü ve kullanıcı deneyimini nasıl iyileştirdiği üzerine derinlemesine bir inceleme gerektirir. Yapay zeka destekli arama motorlarından özelleştirilmiş okuma önerilerine, dil öğrenme uygulamalarından erişilebilirliği artıran araçlara kadar AI, kütüphaneleri bilgi depolama yerlerinden dinamik öğrenme ve etkileşim alanlarına dönüştürmüştür. Bu süreç, kütüphanecilik profesyonellerinin yeni teknolojilere adaptasyonu, eğitimleri ve gelişen kullanıcı ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik yenilikçi yaklaşımları benimsemelerini gerektiriyor. Bu dönüşüm, geleceğin kütüphaneciliğinde, teknoloji ve insan dokunuşunun mükemmel bir dengede olmasını hedeflemektedir.

Sonuç olarak, dil ve kültürün evrimi ile yapay zekanın entegrasyonu, bize insanlık tarihi boyunca teknolojinin nasıl bir yolculuk geçirdiğini ve kültürel anlatıların nasıl yeni form ve ifadeler bulduğunu göstermektedir. Ağaç metaforu, bu sürekliliğin ve entegrasyonun sembolü olarak, yapay zekanın, dil ve kültürün evriminin sadece bir sonucu değil, aynı zamanda bu evrime katkıda bulunan ve ondan beslenen bir güç olduğunu vurgular. Bu entegrasyon, insan ve teknolojinin birbirleriyle ve çevreleriyle nasıl etkileşime girebileceğinin ve birlikte nasıl büyüyüp gelişebileceğinin altını çizer.

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın ev sahipliğinde 23-27 Mart tarihleri arasında düzenlenecek olan “Kütüphane ve Teknoloji Festivali”, teknoloji ve kütüphanelerin iç içe geçtiği bu dönemde, yapay zekanın kütüphaneleri nasıl dönüştürdüğünü ve insan deneyimini nasıl zenginleştirdiğini keşfetme fırsatı sunmaktadır. Festival, geçmişin bilgelik mirasını ve geleceğin teknolojik potansiyelini bir araya getirerek, kültürel mirasımızın korunup geliştirilmesinde yapay zekanın nasıl bir rol oynayabileceğini ortaya koyacaktır.

• Kaynak sağlayıcısı: Kütüphane kaynakları sağlamak, organize etmek ve kullanıcılara sunmakla sorumludur. Kaynak sağlamak basılı ya da elektronik kaynak fark etmeksizin kütüphanelerin sorumluluğundadır. Elektronik kitap, dergi, makale vb. bütün yayınların toplandığı ve ücretsiz bir şekilde kullanıcıların hizmetine sunulduğu bilgi merkezleridir kütüphaneler. Elektronik kaynakların sağlanması özellikle veritabanları içeriklerinde yer alan makalelerin araştırmacıların hizmetine sağlanması kütüphaneler aracılığı ile ücretsiz bir şekilde gerçekleştirilir.
• Kitap Kokusu: kitaplarla dolu rafların arasında gezinip kitap kokusu olmadan yaşayamayan kişiler, burada bütün gününü geçirebilen kişiler için vazgeçilmez mekanlardır kütüphaneler. Sadece bunu yapmayı sevenler için değil bu kültürün kazandırılması için bile ayakta kalmalı kütüphaneler. Ekrandan okumak ile bir kitabın sayfalarını çevirerek farklı dünyalara yolculuk yapmak arasında tabi ki pek çok fark bulunmaktadır. Bir çok kişi için yazarın söylemek istediklerini kitap sayfalarındaki kelimelerin sonsuz sıcaklığını hissederek okumak, dijital ekrandan okumaktan çok daha keyif verici ve odaklanma açısından da bir çok kişi için pozitif etki yaratmaktadır.
• Sosyalleşmenin merkezi: Genç ya da yaşlı kullanıcı grubu fark etmeksizin bütün kullanıcıların, aynı ilgi ve beğenilerini paylaştığı, aynı konuya ilgi duyan kişilerin bilgi ve fikir alışverişinde bulunmalarını sağlar kütüphaneler. Aynı kitabı okuyan kişilerin birbirleriyle buluştuğu, kitap hakkında görüşlerini paylaştığı mekanlardır. Sadece kitap okumak değil bilimsel araştırma ve geliştirme konusunda da aynı konuya ilgi duyan kişileri buluşturma gibi bir fonksiyonu bulunmaktadır.
• Eğitim ve kültür merkezi: kütüphanelerin kuruluşlarından bu yana eğitime destek sunması en önemli misyonları arasında yer almaktadır. Buna ek olarak kültür merkezi olmaları ve bu yönde hizmet sunmaları onların vazgeçilmez olması ve asla yok olamayacağını bizlere göstermektedir. Sadece eğitime destek sunması değil sunduğu eğitim hizmetleri ile her durumda kütüphaneler hayatımızın bir parçasıdır.
• Kabuk değiştirmesi (Hizmet çeşitliliği): Son yıllarda atölyelerin hizmete açılması gibi farklı alanlarda hizmet sunması kütüphanelerin sessizlik unsurunu terk ederek bir kültür merkezi ve üçüncü mekan olarak algılanan kurumlara dönüşmesi gerçekleşmiştir. Bu hizmet çeşitliliği onları farklı kurumlarla rekabet eder hale getirmiştir. Özellikle halk kütüphanelerinin bir kültür merkezine dönüşmesi genç yaşlı fark etmeksizin toplumun tüm yaş gruplarını bünyesinde toplamayı başararak onların burada vakit geçirmesini sağlamıştır.
• Bellek kurumu: özellikle halk kütüphaneleri açısından bakıldığında kültürel bellek kurumu olarak varlığını sürdürmesi ve bulunduğu bölgenin kültür öğelerini bünyesinde barındırması açısından önemli bir misyonu bulunmaktadır.